İnsan
yavrusu, tüm canlılar içinde en aciz ve korumaya en çok ihtiyaç duyan
canlılardan biri olarak dünyaya gelir. Bebekler, hayatta kalabilmek için bakıma
ihtiyaç duyarlar. Büyüyüp gelişebilmek, sağlıklı olabilmek için çeşitli
ihtiyaçları vardır ki bunlar da onlara bakım veren yetişkinler tarafından
doyurulması gereken ihtiyaçlardır. Sağlıklı beslenme ihtiyacı, fiziksel
aktivite ihtiyacı, sağlığının takip edilmesi gibi ihtiyaçlarının yanı sıra,
duygusal ihtiyaçlarının karşılanması da sağlıklı bir fiziksel, zihinsel,
duygusal ve sosyal gelişim için çok önemlidir. Bu duygusal ihtiyaçlar, çocuğun
davranışlarının çoğunu yönetir.
Çocuğun
duygusal ihtiyaçlarının karşılanması, çocuğu sakin ve mutlu yapar. Ancak bu
duygusal ihtiyaçlar karşılanmadığında, çocuğun davranışları problemli ve stres
yaratan bir hale dönüşür. Örneğin; çocuklarla yapılan uzun dönemli yapılan çalışmalar,
3-4 yaşlarına kadar, kendisine bakım veren bir yetişkinle hala yakın sevgi
ilişkisi geliştirememiş olan çocukların hayatları boyunca ilişki problemleri
yaşayabildiğini göstermektedir. Bunun sebebi, bu kritik yaşlarda sevilme ihtiyaçlarının
karşılanmamış olmasıdır.
Çocukların Duygusal
İhtiyaçları Nelerdir?
Güvende Olma İhtiyacı:
Fiziksel ve
duygusal korunmaya dair güvencedir. Güvenlik hissi yaşamayan çocuklar gergin,
huzursuz ve kaygılı olurlar. Çocuğun, kendine ya da ailesindeki kişilere zarar
gelmeyeceğini bilmesi gerekir. Aksi halde çocuklar şiddetli korkular geliştirirler.
Çocuklarda
bu hissi bozan olayların başında, fiziksel şiddet, ebeveyn kaybı, ebeveynin
ortadan yok olması, düzensiz varlığı, yaşanılan eve dış müdahaleler (hırsızlık,
saldırı) gelir.
Yetişkinler
olarak bizler içinde bulunacağımız, bize iyi gelen, bizi besleyen çevreyi kendimiz
seçebiliriz ancak çocuklara bu çevreyi biz sağlarız.
Aidiyet İhtiyacı: Bizler sosyal varlıklarız.
Duygularımız büyük oranda sosyal ilişkilerimize dayanır. Bu ilişkilerin en
önemlisi de çocuk ve ebeveynleri arasındaki önemli bağdır. Çocuklar sevilmek ve
sevildiğini hissetmek ihtiyacındadır. Reddedilen, göz ardı edilen çocuk problem
geliştirme riski altındaki çocuktur; sağlıklı gelişimi mümkün olmaz. Sevgi ve
aidiyet çocukların zihinsel ve fiziksel gelişimi için gereklidir.
Değerli Hissetme ve
Olumlu Benlik Algısı İhtiyacı: Çocukların kendilerini değerli görme ihtiyaçları,
sadece başarılarıyla memnun olunmasına değil, sırf kendisi olduğu için de değer
verilmesiyle ilgili bir ihtiyaçtır. Ebeveynlerin, çocukların yaptıklarına ilgi
göstermesi çocuğun bu duygusunu besler. Ebeveynler çocuklarını koşulsuz
sevdiklerini göstermelidir. Ebeveynler çocuğun olumlu yanları üzerinde daha çok
durmalıdırlar, sürekli olumsuz yanlarını konuşmaktan kaçınmalıdırlar. Bir çocuk
yeterince duygusal destek ve sevgi almadığında, ihtiyacı olan kucaklamalar
kendisine verilmediği zaman, olumsuz davranışlar yoluyla ilgi ve dikkat çekmeye çalışır.
Denge ve Düzen
İhtiyacı: Çocuklar yaşamlarında yapı, denge ve
aynılık ihtiyacı duyarlar. Günlük hayatta tahmin edilebilir bir rutinin olması,
göstermesi beklenen davranışlar için net kurallar ve sınırlar olması
ihtiyaçlarını karşılar.
Kendini Yeterli
Hissetme İhtiyacı: Kendi
kendine karar verebilme ve gelişimine uygun seviyede kendi işlerini yapabilecek
özgürlüğe sahip olabilme ihtiyacıdır. Çocuğun, günlük hayatta karşılaştığı
zorluklarla başa çıkabileceğini bilmesi, kendini zorlukların üstesinden
gelebilecek beceri ve kabiliyette hissetmesi önemli.
Potansiyelini Ortaya Koyabilme,
Kendini Gerçekleştirebilme İhtiyacı: Becerilerini
ortaya koyabilme ve yaşamdaki görevini yerine getirebilme ihtiyacıdır. Her
çocuğun yeteneklerini ve becerilerini keşfedebilme, ortaya koyabilme, böylece
sahip olduğu potansiyeli değerlendirebilme ihtiyacı vardır. Bu ihtiyaç, yeni
tecrübeleri deneyebilme cesareti de verir.
Arkadaşlık İhtiyacı: Yaşıtlarıyla ilişki kurma ve sürdürme ihtiyacıdır. Büyümede en önemli görevlerden biri de diğer çocuklarla iletişimi öğrenmektir. Çocuklar
için bu doğal bir beceridir. Ebeveyne düşen görev, çocuğun sosyalleşmesini,
diğer çocuklarla birlikte olmasını sağlamaktır. Böylece arkadaşlık becerilerini
geliştirebilir. Arkadaşları eve davet etmesi, arkadaşlarını
ziyarete gidebilmesi için fırsatlar yaratmak gerekir.
Son Söz:
Bu duygusal ihtiyaçları karşılanmamış olan
çocuklar, yoksunluk ve örselenme üzerinden kendini koruyucu bir kişilik geliştirmeye
başlarlar. Geliştirdikleri olumsuz davranış kalıpları, yaşam boyu kuracakları
ilişkileri ve çocuğun işlevselliğini olumsuz yönde etkiler.
Bir çocuğun
davranışlarını anlamak için, bu davranışı hangi ihtiyaçla yaptığını anlamak bu
yüzden çok önemlidir.
